Brainspotting en EMDR zijn psychologische technieken die kunnen worden gebruikt om stress te
verminderen en trauma’s te verwerken. Als ik effectiviteit alleen meet op basis van wat ik met eigen ogen
heb gezien, geef ik de voorkeur aan Brainspotting. Deze voorkeur is persoonlijk, dus subjectief, en
gebaseerd op de indrukwekkende verwerking die ik heb gezien in mijn eigen praktijk en (inter)nationale
trainingen. Vaak zijn mensen die al eerder EMDR-therapie hebben gehad gebaat met Brainspotting. Meer
documentatie en onderzoek naar dergelijke resultaten zou zeker wenselijk zijn, aangezien Brainspotting
pas ontwikkeld is in 2003 door psycholoog David Grand. Hij ontdekte en ontwikkelde deze relatief nieuwe
techniek tijdens het toepassen van EMDR.
Brainspotting heeft een meer open karakter dan EMDR: er is geen protocol en de therapeut volgt het
proces van de cliënt zoals het zich ter plekke ontvouwt. Deze spontaniteit laat alle ruimte voor natuurlijke
verwerking. Bovendien ligt de focus meer op het fysieke dan op het cognitieve. Dit is goed als je het
moeilijk vindt om onder woorden te brengen wat je voelt of als je liever niet te veel praat over je
gevoelens. Het werkt ook goed als je eindeloos vast lijkt te zitten in je bovenkamer om tot effectieve
zelfreflectie en heling te kunnen komen.
Het is zeker geen schande om hulp in te roepen van een professionele begeleider. Bovendien ben jij het
zelf die het tempo van verwerking bepaalt: jij bent de kapitein van het schip. De therapeut begeleidt jou
doorheen jouw innerlijke wateren en ondersteunt jouw innerlijk helingsproces.
In tegenstelling tot EMDR is er bij Brainspotting geen specifiek trauma of herinnering nodig en kan de
intensiteit van de sessie op een aantal manieren gevarieerd worden zodat de sessie niet snel te zwaar
wordt. We spreken het aangeboren vermogen van de hersenen aan om moeilijke levenservaringen
te verwerken en tot adaptieve, persoonlijk aangepaste oplossingen te komen. Zo geneest het lichaam
zichzelf van fysiek trauma.
Wat is EMDR?
EMDR is ondertussen een van de best bestudeerde methoden en wordt als effectief beschouwd bij de
behandeling van trauma. Met andere woorden, EMDR is een krachtige therapie die verder gaat dan
inzicht geven. Zowel zintuiglijke als lichamelijke gewaarwordingen nemen actief deel aan genezing,
waardoor diepere genezing mogelijk wordt. Klanten weten niet alleen dat ze goed genoeg zijn, ze voelen
het ook.
In haar opmerkelijke boek “Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) – hoe het werkt
en hoe het mensen kan helpen die vastzitten in negatieve reacties en gedragingen”, legt EMDR
oprichtster Francine Shapiro uit hoe ze haar innovatieve therapie creëerde.
EMDR wordt meestal toegepast op een enkele traumatische ervaring, inclusief herbeleven of angstige
beelden in de posttraumatische periode. Het succes van EMDR beperkt zich echter niet tot duidelijk
gediagnosticeerde trauma’s. Ook onderliggende, onbewuste trauma’s kunnen met EMDR worden
aangepakt.
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) wordt al lang niet meer alleen gebruikt om de
onmiddellijke gevolgen van trauma, zoals PTSS, te behandelen. Deze vorm van therapie wordt in
toenemende mate gebruikt voor de behandeling van uiteenlopende psychische stoornissen
waarbij problemen kunnen worden gedefinieerd als klachten die mede het gevolg zijn van een of meer
gebeurtenissen die een ‘verstorend’ gevolg in het geheugen teweeg brachten.
Als je een sessie hebt ondergaan, merk je vooral dat EMDR een strikt protocol kent waarbij het
noodzakelijk is om elke drie à vier minuten te beginnen met het meest actieve aspect van de
traumatische herinnering (terugkeren naar het doel). Net als cognitieve gedragstherapie richt EMDR zich
op specifieke gedachten (cognities), zoals ‘ik ben machteloos’ of ‘ik ben schuldig’. Hoewel er bij EMDR
ook veel vrijheid is, stuurt de therapeut grotendeels het genezingsproces.
EMDR wordt al jaren geprezen als dé behandelmethode, succesvol toegepast bij complexe
psychische stoornissen en problemen. Van depressie, fobieën en terugkerende nachtmerries tot PTSS en
gecompliceerde rouw; zaken waar vroeg of laat iedereen mee te maken kan krijgen.
Wat is brainspotten?
Brainspotting werd ontdekt en ontwikkeld door psycholoog David Grand. Hij begeleidde een topsportster
met een traumatische ervaring via EMDR en constateerde dat ze bleef vastzitten in dezelfde vicieuze
cirkel. In 2013 schreef hij zijn handboek: “Brainspotting, de nieuwe therapie voor snelle en effectieve
verandering”.
Ons autonoom zenuwstelsel bestaat uit het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische
zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel wordt geactiveerd als we alert zijn, of als er gevaar dreigt
(fight/flight/freeze-response = vecht/vlucht/bevries-reactie) (vergelijkbaar met het gas geven en
schakelen tijdens het autorijden) . Aan de andere kant zorgt het parasympathische zenuwstelsel voor
de rust en het herstel van ons lichaam (vergelijkbaar met het afremmen van de auto). Wanneer beide in
een soepele en dynamische balans zijn, voelen we ons veilig of zeker.
De verwerking van informatie vindt vermoedelijk plaats door stimulatie van het parasympathische
zenuwstelsel (dromen tijdens de slaap, hypnotische toestanden voor en na de slaap, enz.), terwijl het
wordt blootgesteld aan herinneringen aan negatieve levensgebeurtenissen.
Maar als die herinneringen te eng zijn, treedt het sympathische zenuwstelsel in werking en bouwt de
stress zich onmiddellijk op. Als het gaat om de traumatische gebeurtenissen die je hebt meegemaakt, kun
je je te gestrest voelen om ermee om te gaan. Dan word je wakker, verlaat je de parasympathische
toestand en keer je terug naar de fysiologische toestand van stress.
Zo kan je in vicieuze cirkels terechtkomen.
Conclusie: EMDR of Brainspotting?
Afgezien van de verschillen tussen de twee therapieën zijn er allereerst grote overeenkomsten. Beide zijn
zeer effectieve methoden, en beide zijn van toepassing op het oplossen van diepgewortelde klachten en
problemen. Beide vormen van therapie hebben het potentieel om diepere emotionele structuren in de
hersenen te bereiken, wat vaak moeilijker is met gesprekstherapie.
Het AIPmodel stelt dat de informatieverwerkingssystemen van de hersenen kunnen worden
geblokkeerd door psychologisch trauma, en dat specifieke benaderingen, zoals EMDR en Brainspotting,
een efficiënte informatieverwerking kunnen bevorderen, wat leidt tot een snelle en adaptieve verwerking
van stress en trauma. Beide zijn vormen van therapie die diepe hersenstimulatie gebruiken om psychische
aandoeningen te behandelen en te herschrijven op diepliggende (vaak onbewuste) lagen in onze
hersenen.
Er bestaan tal van illustratieve, praktische casusrapporten van vastgelopen behandelingen waarvoor
therapeuten een antwoord vinden bij EMDR en Brainspotting.
